Traditioneel wordt er door duurzame beleggers weinig geïnvesteerd in wapens. Sommige beleggers sluiten wapens zelfs expliciet uit in hun beleggingsbeleid. Echter, met de veranderende geopolitieke verhoudingen is er ook een verandering in het denken waarneembaar over beleggen in wapens.
Meer aandacht voor beleggen in wapens
Vrijwel iedereen is het er over eens dat Europa op het gebied van defensie meer op eigen benen moet staan. Dat vereist forse investeringen; het vredesdividend is er niet meer. Europa kan er niet op gokken dat de agressie van Rusland stopt in Oekraïne. Tegelijkertijd heeft presidentskandidaat Trump duidelijk gemaakt dat de steun van de VS bij een aanval op Europa niet meer vanzelfsprekend is. Ook de zwakkere positie van de VN en de NAVO en de Brexit zorgen ervoor dat Europa, en dan met name de EU, meer moet investeren in eigen haar veiligheid.
Veel Europese landen hebben het defensiebudget daarom fors verhoogd de afgelopen jaren. Met name de Russische invasie in Oekraïne heeft een directe impact gehad op het defensiebudget in veel landen. Volgens het Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI) zijn de defensie-uitgaven in 2022 in Europa met 13% gestegen.
De vraag is nu of beleggers, net als bijvoorbeeld bij de energietransitie, een verantwoordelijkheid hebben bij het realiseren van een sterkere Europese defensie. Ook wij krijgen deze vraag van klanten regelmatig voorgelegd.
Ondernemingen die worden geselecteerd voor de DD-Fondsen
moeten voldoen aan de DoubleDividend ‘schijf van vijf’.
Beleggen in wapens is voor ons geen taboe
Bij DoubleDividend bestaat geen taboe op het investeren in defensie, dat is er ook nooit geweest. Wel is de productie, de handel en het gebruik van bepaalde wapens in internationale verdragen verboden. Dit zijn nucleaire wapens, biologische wapens, chemische wapens, anti-personeel wapens en clustermunitie. Ondernemingen die deze wapens produceren zijn uitgesloten van opname in onze beleggingsportefeuilles.
Tot zover het uitsluitingenbeleid. Wij hebben een bottom-up beleggingsproces. Of anders gezegd; we sluiten meestal niet ‘uit’ maar vooral ‘in’, met onze beleggingsfilosofie en ‘Schijf van Vijf’ als belangrijkste handleiding. Vanuit duurzaamheidsperspectief zou investeren in defensie een bijdrage kunnen leveren op het thema welzijn: een veilige leefomgeving. Als Europa veiliger wil worden en minder afhankelijk van de VS dan ligt investeren in Europese defensiebedrijven het meest voor de hand om dit doel te bereiken.
Bezwaren op ethisch en bedrijfseconomisch vlak
Een investering in de grote Europese defensiebedrijven stuit echter, ondanks een mogelijke positieve bijdrage aan de veiligheid in Europa, op een aantal belangrijke ethische bezwaren. We noemen er een paar:
- De grote Europese defensiebedrijven (Thales, Safran, BEA Systems, Airbus, Rolls Royce, Dassault Aviation) zijn veelal gerelateerd aan luchtvaart. Dus al zou er een positieve bijdrage zijn op veiligheid, dan krijg je er een investering in een sterk vervuilende industrie bij.
- De Europese defensiebedrijven leveren ook aan landen waarvan je kunt afvragen of dat wenselijk is. Zo is BEA Systems bijvoorbeeld een grote leverancier aan Saudi-Arabië en Thales aan Egypte en Qatar. Dit zorgt voor grote ethische risico’s.
- De grote Europese defensiebedrijven hebben ook exposure naar nucleaire wapens. Dit geldt bijvoorbeeld voor Safran, Airbus, BAE Systems, Leonardo Spa en Thales. Deze bedrijven zijn daarom vrijwel allemaal uitgesloten bij de grote Nederlandse pensioenfondsen waaronder ABP en PGGM.
- Andere bedrijven waaronder ThyssenKrupp en Rheinmetall hebben weer belangen in vervuilende zware industrieën waaronder de metaalindustrie.
Kijkend naar de onderdelen van onze ‘Schijf van Vijf’ voorbij duurzaamheid (bedrijfsmodel, marges, trackrecord, schuldenpositie, etc.) dan scoren de Europese defensiebedrijven over het algemeen laag. Zowel vanuit bedrijfseconomisch als ethisch perspectief zijn Europese defensiebedrijven op dit moment dus geen overtuigende propositie.
…Europese defensiebedrijven
scoren laag op onze ‘Schijf van Vijf’…
Exposure naar cybersecurity goed alternatief
Tot slot leveren we via het thema cybersecurity in de portefeuilles een belangrijke bijdrage aan de veiligheid: niet vervuilend en puur defensief. Bedrijven als Palo Alto Networks, Crowdstrike, Microsoft en Zscaler beschermen overheden, bedrijven en publieke organisaties tegen aanvallen van criminele groepen en landen zoals Rusland, Noord-Korea en Iran. De publieke sector is een belangrijke klantengroep van de cybersecurity bedrijven.
Dit geldt voor zowel centrale en lokale overheden als ook voor bijvoorbeeld onderwijsinstellingen en ziekenhuizen. In de VS is speciaal voor de publieke sector het Federal Risk and Management Program (FedRAMP) programma opgezet dat een veilige digitale dienstverlening aan de publieke sector moet waarborgen. Bedrijven zoals Palo Alto Networks, Zscaler en Crowdstrike zijn FedRAMP geautoriseerd om cybersecurity oplossingen aan te kunnen bieden aan de publieke sector.
Ook in de EU is een vergelijkbaar programma in de maak, de European Union Cybersecurity Certification Scheme on Cloud Services (EUCS). De programma’s moeten leiden tot minimale security vereisten voor publieke data en instellingen, standaardisatie, certificering en audits. Cybersecurity bedrijven zullen een belangrijke rol spelen bij het tot stand brengen van deze standaarden.
